Czym jest wywłaszczenie?

Kiedy możliwe jest wywłaszczenie?

Zgodnie z polskim prawem wywłaszczenie nieruchomości dopuszczalne jest wyłącznie na cele publiczne. Katalog celów zawiera Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z nią przymusowe pozbawienie mienia możliwe jest w celu realizacji np.:

• budowy dróg publicznych;
• budowy linii kolejowych;
• budowy lotnisk;
• budowy i utrzymania sieci przesyłowych;
• zabezpieczania ludności przed powodziami;
• budowy szkół. 

Dodatkowo celami publicznymi są każde inne cele określone tak w odrębnych ustawach. Obecnie istnieje szereg tzw. specustaw, które regulują kwestie związane z realizacją poszczególnych celów. Uchwalano je, aby przyspieszyć proces wywłaszczeń – w efekcie pozbawianie mienia jedynie na podstawie Ustawy o gospodarce nieruchomościami odbywa się wyjątkowo. Powodem jest długotrwała procedura, wymagająca m.in. wcześniejszych rokowań z właścicielami wywłaszczanych nieruchomości.

Odszkodowanie za wywłaszczenie

Wywłaszczeniom nie podlegają grunty należące do Skarbu Państwa – z wyłączeniem prawa użytkowania wieczystego oraz tzw. ograniczonych praw rzeczowych (np. służebności). W każdym przypadku osobie wywłaszczanej przysługuje odszkodowanie, które zgodnie z Konstytucją RP musi być słuszne.

Wysokość odszkodowania za wywłaszczenie ustalana jest przez organ na podstawie operatu szacunkowego. Jest to opinia o wartości nieruchomości, którą sporządza na piśmie uprawniony rzeczoznawca majątkowy. Specjalista swoją wycenę opiera o przepisy prawa i wewnętrzne standardy branżowe.

Odwołanie od decyzji o odszkodowaniu za wywłaszczenie

Od decyzji o wywłaszczeniu przysługuje odwołanie. Trzeba jednak pamiętać, że inwestycje celu publicznego są zazwyczaj bardzo dobrze przygotowane – ich realizacja wymaga uzyskania wielu opinii i uzgodnień. Dlatego raczej nie zdarzają się poważne naruszenia przepisów mogące skutkować uchyleniem decyzji lokalizacyjnej. Inaczej jest jednak w przypadku decyzji ustalających wysokość odszkodowania. Głównym kryterium wyboru rzeczoznawcy jest zazwyczaj cena. Specjalista dodatkowo pracuje pod presją czasu, będąc zmuszonym do dokonania w krótkim czasie wielu wycen. W efekcie operaty powstają niejako „hurtowo”, a ich jakość bywa niska. W przypadku zaniżonej wyceny mienia istnieje zatem możliwość skutecznej walki o swoje prawa.

Czym jest wywłaszczenie - podsumowanie

Kwestie związane z wywłaszczeniami są zawiłe. Istnieje wiele ustaw specjalnych zawierających często odmienne przepisy, na podstawie których może dojść do przymusowego pozbawienia mienia. Równie skomplikowana jest metodologia pracy rzeczoznawców. Dlatego w przypadku wątpliwości odnośnie ustalonej wysokości odszkodowania, warto skonsultować się z doświadczonym prawnikiem. Osoba o odpowiednich kompetencjach stwierdzi, czy istnieje szansa na powalczenie o wyższa kwotę odszkodowania, a następnie pomoże przejść przez procedury prawne.